ဗုဒၶဘာသာတရားကို မယံုၾကည္လို႔ေမးေသာေမးခြန္းမ်ားကို တိက်ေသာေျဖရွင္းခ်က္

 

(၁) - ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာလဲ။ (၂) - ဒီလိုဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒႆနပညာရပ္ တစ္ခုဘဲေပါ့။ (၃) - ဗုဒၶဆိုတာ ဘယ္သူပါလဲ။ (၄) - ဗုဒၶဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္နဲ႕သားေတာ္ကို ပစ္ထားခဲ့တဲ့အတြက္ တာ၀န္မဲ့ရာ မေရာက္ဘူးလား။ (၅) - ဗုဒၶက ပရိနိဗၺာန္ စံသြားၿပီဆိုေတာ့သူက ကြၽႏု္ပ္တို႕ကိုဘယ္လိုကူညီႏိုင္ပါသလဲ။ (၆) - ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရား(God) လား။ (၇) - ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရားမဟုတ္ရင္ ဘာေၾကာင့္ သူ႕ကိုလူေတြက ရွိခိုးကိုးကြယ္ေနၾကသလဲ။ (၈) - ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ႐ုပ္တုကို ကိုးကြယ္ၾကတယ္လို႕ တခ်ိဳ႕လူမ်ားက ေျပာတာ ၾကားဘူးပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။ (၉) - တ႐ုတ္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေက်ာင္းေတြ ထဲမွာ စကၠဴပိုက္ဆံေတြကိုမီး႐ႈိ႕တာေတြ၊ ၿပီးေတာ့ တျခားထူးထူးဆန္းဆန္းလုပ္ၾကတာ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အဲဒါေတြကိုဘာေၾကာင့္ လုပ္ၾကပါသလဲ။ (၁၀) -ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြလုပ္ၾကတာ သိပ္မၾကားမိပါဘူး။ အဲဒါဘာေၾကာင့္လဲ။ (၁၁) -ဘာေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါသလဲ။ (၁၂) -သင္က ဗုဒၶဘာသာကိုအလြန္အထင္ႀကီးတာပဲ။ သင္ဟာသင့္ဘာသာတရားကိုမွန္တယ္လို႕ ယူဆၿပီးတျခားဘာသာ အားလံုးကို မွားတယ္လို႕ ယူဆပံုရတယ္။ (၁၃) -ဗုဒၶဘာသာဟာ သိပၸံနည္းက်ပါသလား။

(၁) ေမး- ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ဘာလဲ။ ေျဖ -“ဗုဒၶဘာသာ“ ဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ “ဗုဒၶိ“ ဆိုတဲ့စကားလံုးမွလာတာပါ။ “ဗုဒၶ“ ဆိုတာ (ကိေလသာ တည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) “ႏိုးလာသူ“ လို႕အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ႏိုးၾကားေရးအေတြးအျမင္ (ဒႆန) ပညာပါပဲ။ ဒီဒႆနပညာကို ေဂါတမႏြယ္ဖြားသိဒၶတၳမင္းသားကေန ဘုရား ျဖစ္လာတဲ့ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားက စတင္ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဟာသက္ေတာ္၃၅ႏွစ္မွာ( ကိေလသာတည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) ႏိုးလာၿပီးလွ်င္ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ေတာ္မူပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္လို႕ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေပါင္းသန္းသံုးရာေက်ာ္ ရွိေနပါၿပီ။လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္အထိေတာ့ဗုဒၶဘာသာဟ ာအေရွ႕တိုင္းဒႆနပညာရပ္တစ္ခုအျဖစ္သာတည္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲယခုအခ်ိန္မွာဥေရာပႏွင့္အေမရိကတို က္ရွိ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာမွာလဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဦးေရတျဖည္းျဖည္းတိုးပြါးေနပါတယ္။

(၂) ေမး- ဒီလိုဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒႆနပညာရပ္ တစ္ခုဘဲေပါ့။ ေျဖ -ဒႆနပညာဆိုတာ အဂၤလိပ္စကား Philosophy ကိုဘာသာျပန္ထားတာပါ။ အဘိဓာန္မ်ားဖြင့္ျပခ်က္အရ ဆိုရင္ "philo"ဆိုတာ “ခ်စ္ခင္ျခင္း ေမတၲာ“ လို႕ ဆိုလိုပါတယ္။ "sophy" ဆိုတာ “ပညာ“ လို႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီေတာ့ "Philosophy" ဆိုတာ “ပညာကိုခ်စ္ခင္ျခင္း“၊သို႕မဟုတ္ “ေမတၲာႏွင့္ပညာ“ လို႕အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီစကားႏွစ္လံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို အျပည့္အ၀ ေဖၚျပႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ တရားကသဘာ၀တရားကို ၾကည္လင္ျပတ္သားစြာ ကြၽႏု္ပ္တို႕နားလည္ ႏိုင္ေရးအတြက္အျပည့္စံုဆံုး ဥာဏ္ပညာအရည္အေသြး တိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖို႕သင္ေပးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာသတၱ၀ါအားလံုးရဲ႕မိတ္ေဆြ သဖြယ္ ျဖစ္ႏိုင္ေစရန္ေမတၱာ က႐ုဏာတရား တိုးပြါးေအာင္ႀကိဳးစားဖို႕ကိုလဲသင္ေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာကို အေတြးအျမင္ ပညာတစ္ရပ္လို႕ဆိုႏိုင္ေသာ္လဲသာမာန္ အေတြးအျမင္ပညာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမင့္ျမတ္ေသာ အေတြးအျမင္ပညာ (Supreme Philosophy) သာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) ေမး- ဗုဒၶဆိုတာ ဘယ္သူပါလဲ။ ေျဖ -ခရစ္မေပၚမီ၅၆၃ ခုႏွစ္မွာ အိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပိုင္း (ကပိလ၀တ္ျပည္) ဘုရင္ သုေဒၶါဓနႏွင့္ မိဖုရားမယ္ေတာ္မာယာတို႕မွ သားကေလးတစ္ေယာက္ဖြားျမင္ပါတယ္။ ဒီမင္းသားကေလးဟာ စည္းစိမ္ဥစၥာ ျပည့္ျပည့္စံုစံုႏွင့္ ႀကီးျပင္းလာရေသာ္လဲ ေနာက္ဆံုးမွာ ေလာကီစည္းစိမ္ဥစၥာေတြဟာ ခ်မ္းသာေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုမေပးႏိုင္ဘူးဆိုတာ ေတြ႕လာရတယ္။ ဒီမင္းသားဟာ သူ႕ပတ္၀န္းက်င္မွာ သူေတြ႕ျမင္ရတဲ့ ဆင္းရဲဒုကၡေတြေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ စိတ္မခ်မ္းမသာျဖစ္ၿပီး လူသားတို႕ ခ်မ္းသာေရးအတြက္ ေသာ့ခ်က္ကိုရွာဖို႕ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ အသက္၂၉ႏွစ္ရွိတဲ့အခါဒီမင္းသားဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္(ယေသာဓရာ)ႏွင့္ သားေတာ္(ရာဟုလာ)ကိုထားခဲ့ၿပီးေတာ့ အဲဒီေခတ္က ဘာသာေရး ဆရာႀကီးမ်ားရဲ႕ အထံမွာ အသိပညာ ဆည္းပူးဖို႕ ထြက္လာခဲ့တယ္။ သူတို႕ဟာ ဒီမင္းသားကိုေျမာက္ျမားစြာ သင္ၾကား ေပးၾကေသာ္လဲသူတို႕ကိုယ္တိုင္ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းရင္း ဇာစ္ျမစ္ကိုမသိၾကတဲ့အတြက္ ဒီဆင္းရဲဒုကၡကို ဘယ္လိုေက်ာ္လြန္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုလဲမသိၾကဘူး။ သိဒၡတၳမင္းသားဟာ (ဥ႐ုေ၀လေတာ)မွာ ေျခာက္ႏွစ္ ၾကာေအာင္ေလ့လာ ပြါးမ်ား အားထုတ္ၿပီးတဲ့အခါမယ္အ၀ိဇၨာကို ပယ္ခြါႏိုင္တဲ့အတြက္(အမွန္တရားကို) ထိုးထြင္းသိျမင္သြားပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး သူ႕ကို“ဗုဒၶ“ (ကိေလသာတည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) “ႏိုးလာသူ“လို႕ေခၚေ၀ၚ သမုတ္ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ျမတ္ဘုရားဟာ အဲဒီအခ်ိန္မွစၿပီး၄၅ႏွစ္ပတ္လံုးအိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ သူေတြ႕သိထားတဲ့ တရားေတာ္မ်ားကို လွည့္လည္ေဟာေျပာ ခဲ့ပါတယ္။

(မွတ္ခ်က္ ။ ။ ဥ႐ုေ၀လေတာ၌ ဒုကၠရစရိယာ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ က်င့္စဥ္က ဘုရားမျဖစ္ေသးပါ။ ထိုအက်င့္မွားကိုစြန္႕၍အာနာပါနစ်ာန္အေျခခံလ် က္မဂၢင္ရွစ္တန္ပြါးမွသာဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ပါသည္။)ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ ႀကီးမားလွတဲ့မဟာက႐ုဏာေတာ္ႏွင့္ခႏၲီတရားေၾ ကာင့္မ်ားစြာေသာ လူတို႕ဟာ တပည့္သာ၀ကအျဖစ္ခံယူၾကပါတယ္။ သက္ေတာ္ ရွစ္ဆယ္ျပည့္ေတာ္မူတဲ့အခါ သဘာ၀အေလ်ာက္အိုျခင္းတရား၊ နာျခင္းတရားမ်ားဖိစီးႏွိပ္စက္ခံရေသာ္လဲခ်မ္းေျမ႕ေ အးၿငိမ္းလ်က္ပင္ေနာက္ဆံုးမွာ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံေတာ္မူပါတယ္။

(၄) ေမး- ဗုဒၶဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္နဲ႕ သားေတာ္ကိုပစ္ထားခဲ့တဲ့အတြက္တာ၀န္မဲ့ရာ မေရာက္ဘူးလား။ ေျဖ -ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္နဲ႕ သားေတာ္ကိုလြယ္လြယ္နဲ႕ ပစ္ထားႏိုင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူအခ်ိန္အၾကာႀကီးစဥ္းစားၿပီးတြန္႕ဆုတ္တြန္႕ဆုတ္ ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးက်မွ သူ႕မိသားစုကို ေကြၽးေမြးေစာင့္ေရွာက္တာထက္ တေလာကလံုးရဲ႕အက်ိဳးကိုေဆာင္ရြက္တာက ပိုၿပီးအက်ိဳးႀကီးမားတယ္လို႕ဆံုးျဖတ္ၿပီး ဒီလမ္းကို ေရြးခ်ယ္လိုက္တာပါပဲ။ ႀကီးမားတဲ့ မဟာ က႐ုဏာေတာ္ကဗုဒၶျမတ္စြာကို တေလာကလံုးရဲ႕အက်ိဳးကို ေဆာင္ေစတာပါပဲ။ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ကိုယ္က်ိဳးစြန္႕ၿပီးအဆင္းရဲအပင္ပန္း ခံမႈေၾကာင့္ တေလာကလံုးႀကီးမားတဲ့အက်ိဳးကို အခုတိုင္ခံစားေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ တာ၀န္မမဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။ ဒါဟာ အႀကီးမားဆံုးေသာ စြန္႕လႊတ္မႈ ႀကီးပါပဲ။

(၅) ေမး- ဗုဒၶက ပရိနိဗၺာန္ စံသြားၿပီဆိုေတာ့ သူကကြၽႏု္ပ္တို႕ကိုဘယ္လိုကူညီႏိုင္ပါသလဲ။ ေျဖ -လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ကိုေတြ႕ရွိတဲ့ မုိက္ကယ္ ဖာရာေဒးဟာ ကြယ္လြန္သြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ သူ႕ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္က ကြၽႏု္ပ္တို႕ကိုအခုတိုင္ ကူညီေနပါတယ္။ ေရာဂါေပါင္းမ်ားစြာကိုကုသတဲ့ ကုထံုးေတြကို ေတြ႕ရွိတဲ့ လူး၀စ္ပါးစ္ခ်ားဟာလဲ ကြယ္လြန္သြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲသူေတြ႕ရွိတဲ့ ကုထံုးေတြက အခုတိုင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ကယ္ေနဆဲပါပဲ။ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ အႏုပညာ မ်ားစြာကိုတီထြင္ဖန္တီးခဲ့တဲ့ လီယိုနာဒိုဒါဗင္ခ်ီ ဟာလဲေသသြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲသူဖန္တီးခဲ့တဲ့ အႏုပညာေတြက လူေတြကိုအခုတိုင္ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ေပးေနဆဲပါပဲ။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားနဲ႕ အာဇာနည္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားကြယ္လြန္သြားၾကတာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေသာ္လဲ သူတို႕အေၾကာင္းကိုကြၽႏု္ပ္တို႕ဖတ္႐ႈရတဲ့အခါမွာ သူတို႕လိုေနထိုင္ျပဳမူလိုစိတ္မ်ား ကြၽႏု္ပ္တို႕ သႏၲာန္မွာ တဖြားဖြား ေပၚလာပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံတာဟာ ႏွစ္ေပါင္း၂၅၀၀ ေက်ာ္ၾကာသြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားဟာ အခုတိုင္ကူညီေနဆဲပါပဲ။ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ နမူနာေကာင္းေတြက လူေတြကိုအခုတိုင္ အားတက္ေစတုန္းပါပဲ။ သူ႕စကားေတာ္ေတြက အခုတိုင္လူေတြရဲ႕ဘ၀ေတြကို ေျပာင္းလဲေစတုန္းပါပဲ။ ဗုဒၶျမတ္စြာမွာသာလွ်င္ ပရိနိဗၺာန္စံၿပီးေနာက္ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာသည့္တိုင္ေအာင္ဒီလိုစြမ္းအားမ်ား ရွိေနႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၆) ေမး- ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရား(God) လား။ ေျဖ -ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ ထာ၀ရဘုရား မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶျမတ္စြာက သူဟာ ထာ၀ရဘုရားလို႕ျဖစ္ေစ၊ ထာ၀ရဘုရားရဲ႕သားေတာ္လို႕ျဖစ္ေစ၊ ထာ၀ရဘုရားကလႊတ္လိုက္တဲ့ တမန္ေတာ္လို႕ျဖစ္ေစ မမိန္႕ၾကားပါဘူး။ ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ အလံုးစံုျပည့္စံုတဲ့လူသား တစ္ဦးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္သူ႕လို ကြၽႏု္ပ္တို႕ ႀကိဳးစားလွ်င္ကြၽႏု္ပ္တို႕လဲသူ႕လိုပဲ အလံုးစံု ျပည့္စံုသူမ်ားျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းမိန္႕ၾကားေတာ္ မူပါတယ္။

(၇) ေမး- ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရားမဟုတ္ရင္ ဘာေၾကာင့္ သူ႕ကိုလူေတြက ရွိခိုးကိုးကြယ္ေနၾကသလဲ။ ေျဖ -ကိုးကြယ္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တစ္စံုတစ္ခုေသာ တန္ခိုးရွင္ဘုရား(God) ကို ကိုးကြယ္တဲ့အခါအဲဒီဘုရားကိုခ်ီးက်ဴးေထာပနာ ျပဳၾကတယ္။ ဂုဏ္ျပဳၾကတယ္။ တစ္စံုတစ္ရာ ပူေဇာ္ပသ ၾကတယ္။ ကိုယ္လိုတာကိုဘုရားဆီမွာ ေတာင္းၾကတယ္။ အဲဒီလို လုပ္ၾကတာကေတာ့ မိမိတို႕ရဲ႕ ခ်ီးက်ဴးေထာပနာသံကိုအဲဒီဘုရားက ၾကားလိမ့္မယ္လို႕ယံုၾကည္လို႕၊ ပူေဇာ္ပသ တာကို လက္ခံလိမ့္မယ္လို႕ယံုၾကည္လို႕၊ဆုေတာင္းတာကို ျဖည့္ဆည္းေပးလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္လို႕ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ဒီလို ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈမ်ိဳးကို မလုပ္ၾကပါဘူး။ တျခား ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈတစ္မ်ိဳးကေတာ့မိမိတို႕ ေလးျမတ္ၾကည္ညိဳတဲ့ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးဦးသို႕မဟုတ္ တစ္စံုတစ္ရာကို႐ိုေသသမႈဂါရ၀ ျပဳၾကတယ္။ ဆရာအခန္းထဲ ၀င္လာရင္ ေနရာက ထ ေပးၾကတယ္။ ဂုဏ္သေရရွိတဲ့ လူနဲ႕ေတြ႕ရင္လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္။ အမ်ိဳးသားသီခ်င္းတီးရင္မတ္တပ္ရပ္ အေလးျပဳၾကတယ္။ ဒါေတြအားလံုးဟာ ႐ိုေသေလးစားမႈကိုျပတဲ့အမူအရာေတြ ပါပဲ။ ေလးျမတ္ၾကည္ညိဳမႈကို ေဖၚျပၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအ႐ိုအေသဂါရ၀ျပဳၿပီးရွိခိုးကိုးကြယ္မႈဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျပဳလုပ္ၾကတဲ့ရွိခိုး ကိုးကြယ္မႈမ်ိဳးပါပဲ။ တင္ပလႅင္ေခြထိုင္ၿပီး ရင္ခြင္ထက္မွာ လက္ႏွစ္ဖက္ကို ရြရြကေလးခ်ထားတဲ့ဗုဒၶ႐ုပ္ပြါးေတာ္ရဲ႕ မဟာက႐ုဏာေတာ္ျဖင့္ ၾကည္လင္ လန္းဆန္းေနတဲ့မ်က္ႏွာေတာ္ဟာ ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ သႏၲာန္မွာ ၿငိမ္းေအးမႈနဲ႕ ေမတၱာတရား တိုးပြါးေအာင္ႀကိဳးစားၾကဖို႕ကြၽႏု္ပ္တို႕ကို သတိေပး ေနပါတယ္။ အေမႊးတိုင္ရဲ႕အေမႊးနံ႕ကကြၽႏု္ပ္တို႕ သႏၲာန္မွာ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနေစဖို႕ သတိေပးေနပါတယ္။ ဆီမီးကေတာ့ပညာဆီမီး တန္ေဆာင္ထြန္းေျပာင္ေစဖို႕ သတိေပးေနပါတယ္။ ကပ္လွဴထားတဲ့ပန္းမ်ားရဲ႕ ၫႈိးႏြမ္းေၾကြက်သြားတဲ့သေဘာကကြၽႏု္ပ္တို႕အား အနိစၥတရားကိုသတိရေစပါတယ္။ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြါးေတာ္ေရွ႕မွာ ဦးၫႊတ္ရွိခိုးျခင္းက ကြၽႏု္ပ္တို႕ကိုတရားဓမၼေဟာေျပာၫႊန္ျပ ဆံုးမေတာ္မူတဲ့အတြက္ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ျမတ္ဘုရားရဲ႕ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ကိုေလးျမတ္ေကာ္ေရာ္ ပူေဇာ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားရဲ႕ ရွိခိုးကိုးကြယ္မႈပါပဲ။

(၈) ေမး- ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ႐ုပ္တုကို ကိုးကြယ္ၾကတယ္လို႕ တခ်ိဳ႕လူမ်ားက ေျပာတာ ၾကားဘူးပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။ ေျဖ -ဒီလိုအေျပာမ်ိဳးဟာ ဗုဒၶဘာသာကို နားလည္မွားေနတဲ့လူေတြေျပာၾကတဲ့ စကားေတြပါ။ အဘိဓာန္မ်ားကေတာ့႐ုပ္တုကို ထာ၀ရဘုရား(God)အျဖစ္နဲ႕ ရွိခုိးကိုးကြယ္ၾကတာကို႐ုပ္တု ကိုးကြယ္မႈ လို႕ ဖြင့္ျပၾကပါတယ္။ သိၾကတဲ့အတိုင္းပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ဗုဒၶျမတ္စြာကို ထာ၀ရဘုရားတစ္ပါး(God)အေနနဲ႕ ယံုၾကည္ သိမွတ္ၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သစ္သား႐ုပ္တု၊သံ႐ုပ္တု၊ ေၾကး႐ုပ္တု စသည္ကို ဘယ္မွာ ကိုးကြယ္ၾကပါမလဲ။ သို႕ေသာ္လဲတစ္ခုေတာ့ ရွိပါတယ္။ ဘာသာတရားတိုင္းမွာ ဘာသာ၀င္တိုင္းဟာ အယူအဆအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေဖၚျပဖို႕အမွတ္လကၡဏာ(Symbol) အမ်ိဳးမ်ိဳးကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဥပမာ -တာအိုဘာသာမွာဆိုရင္ဆန္႕က်င္ဘက္ႏွစ္ခုတို႕ရဲ႕ ညီၫႊတ္ေပါင္းစည္းမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ယင္နဲ႕ယန္(Ying -Yang) ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္အသံုးျပဳပါတယ္။ ဆစ္ဘာသာမွာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ဓားကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္အသံုးျပဳပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ခရစ္ေတာ္တည္ရွိျခင္းကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ငါးကိုအမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကတယ္။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ လူသားအတြက္ အသက္စြန္႕လႊတ္မႈကို ေဖာ္ျပဖို႕ရာ လက္၀ါးကပ္တိုင္ကိုအမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ လူသားတစ္ဦးရဲ႕ အလံုးစံုၿပီးျပည့္စံုမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ဘုရား႐ုပ္တုေတာ္ကို အမွတ္လကၶဏာအျဖစ္အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဗုဒၶ႐ုပ္တုေတာ္ကဗုဒၶရဲ႕တရားေတာ္မ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ လူသားနဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့သဘာ၀မ်ားကို ကြၽႏ္ုပ္တို႕အားသတိရေစပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာဟာ လူသားကို ဗဟိုျပဳပါတယ္ထာ၀ရဘုရား သိကို ဗဟိုမျပဳဘူးဆိုတဲ့အခ်က္နဲ႕အလံုးစံု ၿပီးျပည့္စံုေရးနဲ႕အသိမွန္အျမင္မွန္ရေရးအတြက္ ဗဟိဒၶသႏၲာန္ကို မၾကည့္ရဘူး၊ အဇၩတၱသႏၲာန္ကိုသာ ၾကည့္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုလဲကြၽႏ္ုပ္တို႕အား သတိရေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ႐ုပ္တုကို ရွိခိုးကိုးကြယ္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲေျပာဆိုခ်က္ ေတြဟာ မမွန္ပါဘူး။

(၉) ေမး- တ႐ုတ္ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေက်ာင္းေတြ ထဲမွာ စကၠဴပိုက္ဆံေတြကိုမီး႐ႈိ႕တာေတြ၊ ၿပီးေတာ့ တျခားထူးထူးဆန္းဆန္းလုပ္ၾကတာ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အဲဒါေတြကိုဘာေၾကာင့္ လုပ္ၾကပါသလဲ။ ေျဖ -ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ ကြၽႏု္ပ္တို႕ နားမလည္တဲ့ အရာမ်ားကိုေတြ႕ရတဲ့အခါအဲဒါေတြကို ကြၽႏု္ပ္တို႕အတြက္ ထူးဆန္းေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုဟာေတြကိုအထူးအဆန္း ေတြပဲလို႕ အမွတ္တမဲ့ ဘာသိဘာသာ မေနပဲအဲဒါေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ေတြကိုရွာေဖြဖို႕ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။ မွန္ပါတယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ လိုက္နာ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာေတြဟာ ဗုဒၶတရားေတာ္မွာ အေျခမခံပဲ နားလည္မွားမႈနဲ႕ အမ်ားယံုၾကည္လက္ခံထားတဲ့အစြဲအလမ္းေပၚမွာ အေျခခံထားတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုကိစၥေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ခုတည္းမွာသာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာသာတိုင္းမွာပဲရံဖန္ရံခါ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ တရားေတာ္မ်ားကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ အေသးစိတ္ေဟာျပေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒါကိုမွ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားမလည္ရင္ေတာ့ဗုဒၶျမတ္စြာကို အျပစ္ဆိုလို႕မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္လို႕ မွတ္သားဖြယ္အဆံုးအမ တစ္ခုကေတာ့ “ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရေသာ လူတစ္ေယာက္သည္ေဆးဆရာအထံမွ ေဆးကုသမႈခံယူဖို႕ လြယ္ကူပါလ်က္နဲ႕ကုသမႈ မခံယူလွ်င္ ေဆးဆရာ၏အျပစ္မဟုတ္ေပ။ ထို႕အတူပင္ကိေလသာေရာဂါ အဖိစီး အႏွိပ္စက္ခံေနရသူသည္ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္မ်ားရွိေနပါလ်က္နဲ႕ တရားေဆးျဖင့္ မကုစားလွ်င္ျမတ္စြာဘုရား၏ အျပစ္မဟုတ္ေပ။” ဗုဒၶဘာသာကိုပဲျဖစ္ေစ၊တျခား ဘာသာတရားကိုပဲျဖစ္ေစ အဲဒီဘာသာတရားအေၾကာင္းေကာင္းေကာင္း နားမလည္သူမ်ားက အမွား၊အမွန္၊အဆိုး၊ အေကာင္းကိုမဆံုးျဖတ္သင့္ပါဘူး။

(၁၀) ေမး-ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြလုပ္ၾကတာ သိပ္မၾကားမိပါဘူး။ အဲဒါဘာေၾကာင့္လဲ။ ေျဖ -ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြလဲကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြလုပ္ၾကပါတယ္။ သင္မၾကားမိတာကေတာ့ ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သူတို႕လုပ္တဲ့ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတြ အေၾကာင္းကို၀ါၾကြားေျပာဆိုဖို႕ မလိုဘူးလို႕ ယူဆထားၾကလို႕ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ႏွစ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္ၾကာဆီကဂ်ပန္ဗုဒၶဘာသာ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့နစ္ခိုနိရ၀ါႏိုဟာ ဘာသာတရားအားလံုးေပါင္စည္းညီၫြတ္မႈ တိုးတက္ေရးကိုလုပ္ေဆာင္တဲ့အတြက္ (Templeton Prize) တင္ပယ္လ္တန္ဆုကုိ ရရွိပါတယ္။ အလားတူပဲထိုင္းဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးဟာ မူးယစ္ေဆး စြဲသူမ်ားကို ကုသရာမွာ ထူးခြၽန္တဲ့အတြက္ မက္ေဆးေဆးဆုကိုရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တုန္းကလဲအရွင္ကႏၲယပိ၀တ္ဆိုတဲ့ ထိုင္းဘုန္းႀကီးတစ္ပါးဟာ ေက်းလက္ ေတာရြာမ်ားမွာရွိတဲ့အေျခအေနမဲ့ကေလးမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တဲ့ အတြက္]ေနာ္ေ၀ ကေလးမ်ား၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု} ကိုရရွိခဲ့ပါတယ္။ အေနာက္တိုင္း ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕ (Western Buddhist Order) ဟာ အိႏၵိယျပည္မွာ ဆင္းရဲသားမ်ားအတြက္ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႕တဲ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြကိုလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ကေလးျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ေရးဌာနေတြ၊ေဆးေပးခန္းေတြ၊ တႏိုင္စက္မႈလုပ္ငန္းအေသးစားေတြ တည္ေထာင္ၿပီးျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးေနပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ တျခားဘာသာ၀င္မ်ားလိုပဲ သူတစ္ပါးကိုအကူအညီေပးရတာဟာ သူတို႕ရဲ႕ ဘာသာတရားလိုက္နာက်င့္ၾကံမႈကို ေဖၚျပတာပဲလို႕သိျမင္မွတ္ယူၾကပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဒါေတြကိုကိုယ့္ကိုယ္ကို မထင္ေပၚေစပဲ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ပဲ လုပ္သင့္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႕ရဲ႕ ကုသိုလ္ျဖစ္လုပ္ငန္းေတြ အေၾကာင္းကို သင္ သိပ္မၾကားရတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

(၁၁) ေမး-ဘာေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာေတြအမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါသလဲ။ ေျဖ -လူေတြ စားသံုးၾကတဲ့သၾကားေတြလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကတာ မဟုတ္လား။ သၾကားျဖဴ၊ သၾကားညိဳ၊ေက်ာက္သၾကား၊သၾကားရည္၊ ေရခဲသၾကားစသည္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကတာပဲ။ သို႕ေသာ္လဲ အားလံုးဟာ သၾကားခ်ည္းပဲၿပီးေတာ့ သၾကားတိုင္းဟာ ခ်ိဳၾကတာခ်ည္းပဲ။ မခ်ိဳတဲ့ သၾကားရယ္လို႕မရွိဘူး။ ဒီလို သၾကားအမ်ိဳးမ်ိဳးအစားစား ထုတ္ၾကတာက သူတို႕ကိုသံုးစြဲပံု သံုးစြဲနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကလို႕ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာလဲထို႕အတူပါပဲ။ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၊စ်င္ ဗုဒၶဘာသာ၊အမိတာဘာ ဗုဒၶဘာသာ၊ေယာဂါစာရ ဗုဒၶဘာသာ၊၀ဇီရယာန ဗုဒၶဘာသာ စသည္ျဖင့္ကြဲျပားေနၾကေသာ္လဲ အႏွစ္သာရအားျဖင့္အတူတူပါပဲ။ အဲဒီ အႏွစ္သာရက ဘာလဲဆိုေတာ့ကိေလသာမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း၊ ဆင္းရဲမွလြတ္ေျမာက္ျခင္းဆိုတဲ့အႏွစ္သာရပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သူျဖစ္ေပၚရာ ယဥ္ေက်းမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ဟပ္မိေအာင္ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ အသစ္ျဖစ္တဲ့ မ်ိဳးဆက္ အသီးသီးနဲ႕ ကိုက္ညီေအာင္ရာစုႏွစ္မ်ား တေလ်ာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာကို ျပန္ၿပီးအဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္။ ျပင္ပ ပံုပန္းသဏၭာန္ အေနနဲ႕ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနတယ္လို႕ ထင္ရေသာ္လဲ အားလံုးရဲ႕ဗဟိုခ်က္မ အႏွစ္သာရကေတာ့ သစၥာေလးပါးမဂၢင္ရွစ္ပါးပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာ အပါအ၀င္ဘာသာႀကီးမ်ားအားလံုးဟာ ဂိုဏ္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲဗုဒၶဘာသာ ဂိုဏ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးဟာ အခ်င္းခ်င္းဘယ္ေတာ့မွ စစ္ပြဲေတြမဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါဘူး။ သူတို႕ဟာ အခ်င္းခ်င္းဘယ္ေတာ့မွရန္မပြါး ခဲ့ၾကပါဘူး။ ခုေခတ္မွာဆိုရင္ဂိုဏ္းတစ္ဂိုဏ္းရဲ႕ ေက်ာင္းကန္ဘုရားကိုတစ္ျခား ဂိုဏ္းတစ္ခုက သြားေရာက္ၿပီးအတူတကြ ဘုရား၀တ္ျပဳၾကပါတယ္။ တျခားဘာသာေရး ေလာကမွာ တကယ္ေတာ့ အလြန္ရွားပါတယ္။

(၁၂) ေမး-သင္က ဗုဒၶဘာသာကိုအလြန္ အထင္ႀကီးတာပဲ။ သင္ဟာ သင့္ဘာသာတရားကို မွန္တယ္လို႕ယူဆၿပီးတျခားဘာသာ အားလံုးကို မွားတယ္လို႕ယူဆပံုရတယ္။ ေျဖ -ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕တရားေတာ္မ်ားကိုနားလည္ သေဘာေပါက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မည္သူမဆို တျခားဘာသာတရားမွားတယ္လို႕ မထင္ၾကပါဘူး။ တျခားဘာသာတရားမ်ားကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေ၀ဖန္စစ္ေဆးဖို႕ရာ စစ္မွန္တဲ့ လံု႕လ၀ီရိယကို ျပဳသူမွန္သမွ်ဘယ္သူမွ အဲဒီလို မထင္ၾကပါဘူး။ ဘာသာတရား အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေလ့လာတဲ့ အခါမွာ ပထမဆံုး သတိျပဳမိတာကေတာ့ ဒီဘာသာတရားေတြဟာ အခ်င္းခ်င္းဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ားတူညီၾကတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ပါပဲ။ အားလံုးေသာ ဘာသာတရားမ်ားက လူသားရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနဟာ ေက်နပ္ဖြယ္မရွိဘူးလို႕ ၀န္ခံၾကတာပါပဲ။ လူသားရဲ႕အေျခအေန တိုးတက္လိုရင္စိတ္ေနစိတ္ထားအျပဳအမူ ေျပာင္းလဲဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ အားလံုးယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဘာသာတရား အားလံုးဟာ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာ၊ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း၊လူမႈေရး၊ တာ၀န္၀တ္တရားမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္းစတဲ့ က်င့္၀တ္မ်ားကိုသင္ၾကားေပးၾကပါတယ္။ ဒီဘာသာတရားအားလံုးကအဆံုးစြန္ ျပည့္စံုတဲ့ သေဘာတစ္ခုဟာ ပံုသဏၭာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရွိတယ္ဆိုတာ လက္ခံၾကပါတယ္။ ဘာသာတရားမ်ားက ဒီလံုး၀အုပ္စံု ျပည့္စံုတဲ့ သဘာ၀ကို ဘာသာစကားအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊အမွတ္အသားအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရွင္းလင္းေဖၚျပၾကပါတယ္။ အရာရာကို တစ္ဘက္သက္႐ႈျမင္သံုးသပ္တဲ့နည္းကို အျမင္က်ဥ္းစြာ တြယ္ကပ္ထားၾကတဲ့အခါမွာသာ သည္းမခံႏိုင္မႈ၊မာနတရားနဲ႕ကိုယ္သာမွန္ စိတ္ထားေတြ ျဖစ္ပြါးေပၚေပါက္ လာတတ္ပါတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ တ႐ုတ္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊လူ ၄ဦးေကာ္ဖီပန္းကန္တစ္လံုးကို ၾကည့္ၾကတယ္ဆိုပါစို႕။ အဲဒီပန္းကန္ကို အဂၤလိပ္က Cup လို႕ေခၚတယ္။ ျပင္သစ္က Tasseလို႕ေခၚတယ္။ တ႐ုတ္ကPei ၊ အင္ဒိုနီးရွားကcawan လို႕ေခၚတယ္။ အဲဒါ သူ႕အေခၚမွန္တယ္၊ တစ္ျခားလူ႕အေခၚမွားတယ္လို႕ ကိုယ့္အဘိဓာန္ကိုယ္ကိုးကားၿပီး အေၾကာက္အကန္ ျငင္းခံုးေနၾကပါေရာ။ အဲဒီအခိုက္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦးေရာက္လာၿပီး ဘာမွေျပာမေနဘဲ ေကာ္ဖီပန္းကန္ကို ေကာက္ယူၿပီးေမာ့ေသာက္ျပစ္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွသူက ဟိုလူေလးေယာက္ကို ေျပာလိုက္တယ္။ ဒီပန္းကန္ကိုဘယ္လိုပဲ မိတ္ေဆြတို႕ေခၚေခၚလိုရင္းက ဒါကို ေကာ္ဖီေသာက္ဖို႕ အသံုးျပဳတာပါပဲ၊ ျငင္းခံုေနလို႕ဘာအက်ိဳးရွိမလဲ၊ ေသာက္ဖို႕ပန္းကန္ကို ေသာက္လိုက္မွ အေမာေျပၿပီးလန္းဆန္းလာမွာေပါ့၊အဲဒါ လိုရင္းပဲ။ ဒါဟာ ဘာသာတရားမ်ားအပၚ ဗုဒၶဘာသာကျမင္တဲ့အျမင္၊ ထားတဲ့ စိတ္ထားပါပဲ။

(၁၃) ေမး-ဗုဒၶဘာသာဟာ သိပၸံနည္း က်ပါသလား။ ေျဖ -ဒီအေမးကိုမေျဖမီ သိပၸံ ဆိုတဲ့စကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုရွာၾကည့္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဘိဓာန္မ်ားက ဒီလိုဖြင့္ျပၾကပါတယ္။ "သိပၸံ" ဆိုတာ တကယ္ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာ၀တစ္ခုကို လက္ေတြ႕မ်က္ျမင္ ၾကည့္႐ႈျခင္းႏွင့္ စမ္းသပ္ျခင္းတို႕အေပၚ အေျခခံၿပီးစနစ္တစ္ခု ေဖာ္ထုတ္တဲ့ပညာ၊တိတိက်က်ေလ့လာစမ္းသပ္ သိရွိထားတဲ့အရာတစ္ခုနဲ႕ပတ္သက္လို႕ သဘာ၀က်တဲ့ နည္းလမ္းဥပေဒသမ်ား သတ္မွတ္ေဖၚျပတဲ့ ပညာပါပဲ။ အဲဒီပညာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခုလဲသိပၸံပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႕ မကိုက္ညီတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ရွိေကာင္းရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ လိုရင္းတရားျဖစ္တဲ့ သစၥာေလးပါးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ကိုက္ညီပါတယ္။ ပထမဆံုးအမွန္တရားက ဒုကၡသစၥာပါ။ ဒီမွာ ဆင္းရဲျခင္းဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ေတြ႕သိခံစားရတဲ့ အရာပါ။ သူ႕ကိုအဓိပၸါယ္သတ္မွတ္လို႕လဲ ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕ခံစားသိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။ ဒုတိယအမွန္တရားကသမုဒယသစၥာပါ။ လိုခ်င္တပ္မက္မႈတဏွာကိုဆိုလိုပါတယ္။ ဆင္းရဲဒုကၡကိုျဖစ္ေပၚေစတဲ့အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ဒီတဏွာဟာလဲ ကိုယ္တိုင္ေတြ႕သိခံစားရတဲ့ အရာပါ။ အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္လို႕လဲရတယ္။ လက္ေတြ႕ခံစားသိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။ ဒီဒုကၡနဲ႕ ဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားအမွန္ကို ဒႆနပညာဆိုင္ရာ စကားလံုးေတြနဲ႕ရွင္းျပဖို႕ မလိုပါဘူး။ ကိုယ္ေတြ႕ခံစားသိျမင္ရတဲ့ အရာေတြပါ။ တတိယအမွန္တရားကေတာ့ နိေရာဓသစၥာပါ။ ဆင္းရဲကုန္ဆံုးတဲ့သေဘာ၊ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့သေဘာပါ။ ဒီသေဘာကို အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ဆိုသူတစ္ဦးဦးကိုအားကိုးလို႕မရပါဘူး။ ယံုၾကည္႐ံုမွ်ဆုေတာင္႐ံုမွ်နဲ႕လဲမရႏိုင္ပါဘူး။ ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားကို ပယ္သတ္ႏိုင္မွပဲရပါတယ္။ စတုတၳ အမွန္တရားကေတာ့ဆင္းရဲၿငိမ္းေစတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္တဲ့ မဂၢသစၥာပါ။ ဒီဆင္းရဲၿငိမ္းေရးနည္းလမ္းကလဲဒႆနပညာ သေဘာတရားေတြနဲ႕ လံုး၀ မသက္ဆိုင္ ပါဘူး။ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ နည္းလမ္းအတိုင္း လက္ေတြ႕က်င့္မွပဲရပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကလဲ အစမ္းသပ္ခံနည္းလမ္းပါ။ သိပၸံပညာမွာလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာကိုရွင္းျပဖို႕လဲ အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ အယူအဆကို လက္ခံဖို႕ မလိုပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္တိုင္က စၾကာ၀ဠာ ကမၻာေလာႀကီးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုကိုသဘာ၀ နိယာမေတြနဲ႕ ရွင္းျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ အားလံုးက ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ သိပၸံနည္းက်အႏွစ္သာရကို ေသခ်ာစြာ ေဖၚေဆာင္ေနပါတယ္။ ဒီမွာလဲ ကြၽႏု္ပ္တို႕ဗုဒၶျမတ္စြာ အၿမဲတေစ ဆံုးမခဲ့တဲ့ အဆံုးအမက ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ ဘယ္အရာကိုမဆို အကန္းယံု အရမ္းယံုမယံုမိၾကဖို႕၊ေမးျမန္း၊စံုစမ္း၊ စစ္ေဆး၊စမ္းသပ္ၿပီးမွကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိခံစားရတဲ့အရာေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ယံုသင့္မွ ယံုဖို႕ပါပဲ။ ဒီအဆံုးအမမွာ တိက်တဲ့သိပၸံနည္းက် အျမင္ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဆံုးမပံုက -ဗ်ာဒိတ္စကား ဆို႐ံုနဲ႕မယံုၾကည္ပါႏွင့္ အစဥ္အဆက္ ယံုၾကည္လက္ခံလာတာ ျဖစ္႐ံုႏွင့္မယံုၾကည္ပါႏွင့္။ သတင္းၾကားနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္ ျမင့္ျမတ္တဲ့ က်မ္းစာမ်ားမွာ ပါ႐ံုနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္ တဆင့္ စကားမွ်ႏွင့္လဲမယံုၾကည္ပါႏွင့္ စဥ္းစားေတြးေခၚေရးတကၠေဗဒ၊ ဒႆနိကေဗဒေတြနဲ႕ကိုက္ညီ႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္ ေျပာတဲ့လူကယံုၾကည္ထိုက္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲမယံုၾကည္ပါႏွင့္ မိမိဆရာ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲမယံုၾကည္ပါႏွင့္ သင္ကိုယ္တိုင္ ေကာင္းတဲ့အရာပဲ၊ အျပစ္ကင္းတဲ့ အရာပဲ၊ပညာရွိတို႕ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ့အရာပဲ၊ လက္ေတြ႕က်င့္ၾကည့္တဲ့အခါမွာလဲ မုခ် ခ်မ္းသာေစႏိုင္တဲ့ အရာပဲလို႕ကိုယ္ေတြ႕ သိျမင္ရတဲ့ အခါက်မွပဲအဲဒါကိုယံုၾကည္ လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္ၾကံပါ။ ဒါေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ မဆိုႏိုင္ေသာ္လဲအေတာ္ ခိုင္မာတဲ့သိပၸံနည္းက် သေဘာသဘာ၀ေတြေတာ့ ပါ၀င္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့တျခား ဘာသာတရားေတြထက္ ပိုၿပီးသိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ေတာ့ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္မွာ အႀကီးျမတ္ဆံုးသိပၸံပညာရွင္ ျဖစ္တဲ့အဲလ္ဘတ္အိုင္းစတိုင္းကဗုဒၶဘာသာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ဒီလိုေျပာပါတယ္။ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ စၾက၀ဠာ တစ္ခုလံုး ကိုးကြယ္ၾကတဲ့ဘာသာတရားတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာလိမ့္မယ္။ အဲဒီဘာသာတရားဟာ ထာ၀ရဘုရားအယူအဆကို လႊမ္းမိုးသြားလိမ့္မယ္။ တယ္တရားေသ ၀ါဒကိုလဲေရွာင္လႊဲႏိုင္လိမ့္မယ္။ သဘာ၀တရားႏွင့္ ဘာသာတရားႏွစ္ခုလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ဒီဘာသာတရားဟာ ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးလံုးကိုယ္ေတြ႕ခံစားသိျမင္မႈနဲ႕ အဓိပၸါယ္ျပည့္၀တဲ့ ေပါင္းစည္းညီၫြတ္မႈေပၚမွာ အေျခခံလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကိုဗုဒၶဘာသာက အေျဖေပးလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႕သာ ေခတ္သစ္ သိပၸံနည္းက်လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ဘာသာတရားတစ္ခု ရွိတယ္ဆိုရင္အဲဒီ ဘာသာတရားဟာ ဗုဒၶဘာသာပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္။

(by Ven S Dhammika)