ျမန္မာ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ မတူကြဲျပားအျမင္မ်ား

 

 ျမန္မာသတင္းစာနဲ႔ ဂ်ာနယ္အေရာင္းဆုိင္တခု။ 

ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း

02.05.2013

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ အေျခအေန ပိုၿပီးတိုးတက္လာတယ္ဆိုတဲ့အေပၚ ျပည္တြင္း သတင္းမီဒီယာ ေလာကသားေတြထဲ သေဘာတူသူရွိသလုိ မတူသူေတြလည္း ရိွေနပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္အေျခအေနဟာ ပိုၿပီးတိုးတက္လာတယ္လို႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Freedom House အဖြဲ႔ကထုတ္ျပန္တဲ့ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ဆုိင္ရာ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတာပါ။ Freedom House အဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအေပၚ ျပည္တြင္း သတင္း မီဒီယာေလာကက ဘယ္လိုတုံ႔ျပန္ၾကသလည္းဆိုတာကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကေန ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

Freedom House အဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ မလြတ္လပ္ဘူးလို႔ ဆက္ၿပီး ေျပာထားေသးေပမဲ့ အေျခအေနေတြ သိသိသာသာ တိုးတက္လာတယ္ဆိုၿပီး ၁၉၇ ႏုိင္ငံထဲ အဆင့္ ၁၆၂ အထိ သတ္မွတ္ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းမီဒီယာ ေလာကမွာ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္ခဲ့တဲ့ အေျခအေနေတြကိုေထာက္ျပၿပီး အခုလို အဆင့္တိုးျမႇင့္ သတ္မွတ္လိုက္တာလည္းျဖစ္ပါ တယ္။

စာနယ္ဇင္းေတြ ပြင့္လင္းသင့္သေလာက္ ပြင့္လင္းလာတယ္ဆိုတာကို အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံေပမဲ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တိုးတက္လာတယ္ဆိုတာကို သေဘာမတူသူတစ္ဦးကေတာ့ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ကထုတ္ေ၀တဲ့ ဒီလိႈင္းဂ်ာနယ္ ရဲ႕ အၾကံေပးပုဂၢိဳလ္ ၀ါရင့္သတင္းစာဆရာႀကီး ဦး၀င္းတင္က ေျပာပါတယ္။

“ဒီေန႔ တိုင္းျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ဟာက သတင္းစာ ဆရာေတြၾကားထဲမွာလည္း ထိန္းေနရတဲ့ self-censorship က ရွိတုန္းပဲလို႔ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တယ္။ self-censorship ဆိုတာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ငါ ဒီဟာေရးလို႔သင့္ပါ့မလား၊ ေရးလို႔ျဖစ္ပါ့မလား၊ ေရးလို႔ေကာင္းပါ့မလား။ ေရးလို႔ေတာ္ပါ့မလား။ ေရးရင္ ငါ့ကိုမ်ား အျပစ္က်ေနမလား။ သုိ႔မဟုတ္ ငါ့ဂ်ာနယ္ကို ထိခိုက္မလား ဆိုတဲ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆင္ဆာလုပ္မႈေတြ ေအာက္မွာ အမ်ားႀကီးပဲ ၿငိဳးမိွန္ေနတုန္းပဲ။ ဖူးပြင့္ႏိုင္တဲ့အေနအထားမွာ မရွိဘူးလို႔ပဲ က်ေနာ္က အဲဒီလိုပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တစ္ခ်ိန္က စာေပကင္ေပတိုင္လို႔ နာမည္ဆိုးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ စာေပစိစစ္ေရးဆိုတာ မရိွေတာ့သလို စာနယ္ဇင္း ေတြဟာလည္း ထုတ္ေ၀ဖို႔အတြက္ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ေတာင္းစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။

Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာပါ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ သိသိသာသာ တိုးတက္လာတယ္ဆုိတာကို သေဘာတူသူကေတာ့ The Voice သတင္းစာရဲ႕ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ဦးေက်ာ္မင္းေဆြပါ။

“အခုခ်ိန္မွာဆိုလို႔ရွိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ က်ေနာ္တုိ႔ ေရးလို႔ရတယ္။ ဘယ္အေၾကာင္းအရာပဲျဖစ္ျဖစ္ က်ေနာ္တို႔ ေရးလို႔ရတယ္။ အရင္ကဆုိလို႔ရွိရင္ စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြ၊ စစ္တပ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ က်ေနာ္တို႔ လံုး၀ ထိလို႔တို႔လို႔ မရဘူး။ အခု ေရးလို႔သားလို႔ရၿပီ။ ဒါက very sensitive issue ေပါ့ဗ်ာ။ ျမင္သာထင္သာရွိတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေပါ့။ က်န္တဲ့ စာေပစိစစ္ေရးကိစၥက ဘာမွေခါင္းထဲမွာ ထည့္စရာမလိုေတာ့ဘူး။ ဒါေတြက ေတာ္ေတာ္ေလး ထင္သာျမင္သာရွိရွိ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ရလာတာပါ။”

စာနယ္ဇင္းေတြဟာ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ေဖာ္ျပတာကမ်ားေနၿပီး သေဘာထားအျမင္အယူအဆေတြကို ေဖာ္ျပတာ အားနည္းေနေသးတယ္လို႔ ဟံသာ၀တီဦး၀င္းတင္က ယူဆပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ပဲ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တိုးတက္လာတယ္ ဆိုတာကို ဦး၀င္းတင္က ေမးခြန္းထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။

“ျဖစ္ရပ္ေတြ ျဖစ္ရပ္ေတြေပါ့ဗ်ာ။ ျဖစ္ရပ္ေတြကိုပဲ ေဖာ္ျပတဲ့ဟာနဲ႔ ၿပီးတယ္။ opinion ေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ေနရာမွာ အားနည္းတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆတယ္။ opinion ေတြ အားနည္းေနတယ္လို႔ ယူဆတာဟာ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ ဒီေန႔အထိ ဘာနဲ႔တူလဲဆုိေတာ့ အဖူး ဖူးတယ္လို႔ ျဖစ္ရင္ေတာ့ျဖစ္မယ္။ ငံုေနတယ္လို႔လည္း ေျပာလို႔ရတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ အပြင့္ ပြင့္တဲ့အေနအထားေတြ မေရာက္ဘူးဆုိတာကို ျပေနတာပဲလုိ႔ က်ေနာ္ ယူဆတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္တို႔ လြတ္လပ္စြာေရးသားခြင့္တုိ႔ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္တို႔ ဆိုတာေတြဟာ opinion ေတြကို ေဖာ္ျပမွသာ အယူအဆေတြကို ေဖာ္ျပမွသာလွ်င္ ဒါဟာ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆတယ္။”

Freedom House ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအတိုင္း သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ တိုးတက္တယ္ဆိုတာကို လက္ခံတဲ့ ဦးေက်ာ္မင္းေဆြက ျမန္မာ ႏုိင္ငံကို တျခား ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ေအာက္မွာ အဆင့္သတ္မွတ္ထားတာကို ဘ၀င္မက်ပါဘူး။ လက္ရွိမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အဆင့္ဟာ အဲဒီႏုိင္ငံေတြထက္ေတာင္မွ သာလြန္ေနတယ္လုိ႔ သူက ယူဆပါတယ္။

“Freedom House အစီရင္ခံစာမွာ နဂိုရွိထားတဲ့အတိုင္းဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔က စင္ကာပူေအာက္မွာရွိတယ္။ စင္ကာပူရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ကဘာလဲလို႔ က်ေနာ္ ေမးခ်င္တယ္။ အခုခ်ိန္ထိ စင္ကာပူက အာဏာရွင္တပိုင္း ႏိုင္ငံ။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ဆိုတာ ပုဂၢလိက သီးသန္႔ပိုင္တဲ့ သတင္းမီဒီယာလံုး၀ မရွိဘူး။ အစိုးရပိုင္တဲ့ ကုမၸဏီကေန လုပ္ေနတဲ့ သတင္းမီဒီယာေတြ။ ပုဂၢလိကပိုင္ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစာတေစာင္မွ မရွိဘူး။ အစိုးရကို ေ၀ဖန္တုိက္ခိုက္ရင္ တရားစြဲခံရတယ္။ ဒါကေတာ့ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးသလို လုပ္ထားၿပီးေတာ့ ေရးခြင့္သားခြင့္ကို တနည္းတဖံု ပိတ္ဆို႔ကာဆီး ထားတာေပါ့ဗ်ာ။ ဥပမာအားျဖင့္ ထုိင္းမွာဆိုရင္ ဘုရင္ကိုလံုး၀ ထိလို႔မရဘူး။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ အခုအေနအထားက ရွင္းရွင္းေျပာရလို႔ရွိရင္ က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာ ခံစားရတာက ထိုင္းထက္လည္း သာတယ္။ စင္ကာပူထက္လည္း သာတယ္။ က်ေနာ္ ခံစားရတာကိုေျပာတာ။ အဲဒီ Freedom House ဆိုတဲ့အဖြဲ႔က ဘယ္လို criteria နဲ႔ စင္ကာပူက က်ေနာ္တုိ႔အထက္မွာထားတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ လံုး၀ နားမလည္ဘူး။”

ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အမွတ္က ၇၂ ျဖစ္ၿပီး အာဆီယံေဒသတြင္းမွာဆိုရင္ ထိုင္းနဲ႔မေလးရွားႏုိင္ငံေတြက ၆၄၊ ကေမာၻဒီးယားႏုိင္ငံက ၆၆ နဲ႔ စကၤာပူႏုိင္ငံကိုေတာ့ ၆၇ မွတ္ ေပးထားပါတယ္။

(VOA)  မွ