ဆီးခ်ဳိေရာဂါအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာမ်ား

ခႏၶာကုိယ္၊ ဝမ္းဗုိက္အတြင္းရွိ ပန္ကရိယဟုေခၚသည့္ အဂၤါရပ္က ေသြး တြင္းရွိ အခ်ဳိဓာတ္အား ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ အင္စူလင္ေဟာ္မုန္းဓာတ္အား ထုတ္ေပး လ်က္ရွိရာ အင္စူလင္ထုတ္ေပးမႈ မလုံေလာက္မႈ သုိ႔မဟုတ္ ခႏၶာကုိယ္ ကလာပ္ စည္းမ်ား၊ အင္စူလင္အသုံးခ်ျခင္းဆုိင္ရာ ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈတုိ႔ေၾကာင့္ ေသြးတြင္း သၾကား ဓာတ္ လြန္ကဲလာကာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါကုိ ျဖစ္ေပၚေစသည္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအမ်ဳိးအစား(၁)ႏွင့္ အမ်ဳိးအစား(၂)ဟူ၍ ရွိၾကရာ အမ်ဳိးအစား(၁)မွာ ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ငယ္သူမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး အင္စူလင္ထုတ္ေပးသည့္ ပန္ကရိယရွိ ကလာပ္စည္းမ်ား ပ်က္စီးမႈေၾကာင့္ျဖစ္ကာ အသက္ဆက္လက္ရွင္သန္ေရးအတြက္ ျပင္ပမွ အင္စူလင္ကုိ လုိအပ္ေပသည္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအမ်ဳိးအစား(၂)မွာမူ ပန္ကရိယက အင္စူလင္ထုတ္ေပးပါလ်က္ႏွင့္ ခႏၶာကုိယ္ကလာပ္စည္းမ်ားက သုံးစြဲႏုိင္စြမ္းကုိ ခုခံျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္၍ ထုိလူနာမ်ား အတြက္ အင္စူလင္ျပင္ပမွ တစ္ခါတစ္ရံသာ လုိအပ္ေသာ္လည္း လက္ေတြ႕အား ျဖင့္ စားေဆးမ်ားလုိအပ္ေပသည္။ အထိေရာက္ဆုံး ကုသနည္းကေတာ့ အစား အေသာက္ဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ ကုိယ္ကာယလႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။ ကမၻာ အႏွံ႔ ဆီးခ်ဳိေရာဂါခံစားေနရသူ သန္းေပါင္း ၃ဝဝ ေက်ာ္ခန္႔အနက္ ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းမွာ အမ်ဳိးအစား (၂) ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ေဝဒနာရွင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအမ်ဳိးအစား (၁)ေရာ အမ်ဳိးအစား(၂)ပါ အႏၲရာယ္ႀကီးမားေသာ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ တတိယအမ်ဳိးအစားမွာ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ျဖစ္ေပၚ တတ္သည့္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ သည္။ ယခင္ဆီးခ်ဳိေရာဂါမရွိခဲ့သည့္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား၏ ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔သည္ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ခံစားရၿပီး ေရာဂါလကၡဏာျပသမႈ နည္းပါးကာ မီးဖြားခ်ိန္၌ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအလုိအေလ်ာက္ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတတ္ေသာ္လည္း ေနာင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခ အလားအလာပုိမ်ားေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိ ရသည္။ ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဆီးခ်ဳိေဝဒနာရွင္ သန္းေပါင္း ၃ဝဝ ေက်ာ္ခန္ ႔ရွိရာမွ ထိေရာက္ သည့္ ဟန္႔တားမႈ မျပဳလုပ္ပါက ၂ဝ၃ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ သန္းေပါင္း ၄၅ဝ အထိ တုိးပြား လာႏုိင္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။

က်န္းမာေရးပညာေပးျခင္းႏွင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း

ဆီးခ်ဳိေရာဂါကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ က်န္းမာေရးပညာေပးျခင္းတုိ႔သည္ နီးစပ္စြာ ဆက္ႏႊယ္ေနၾကသည္။ က်န္းမာေရးပညာေပးျခင္းသည္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း၏ အေျခခံႏွင့္ ျမစ္ဖ်ားခံရာ ျဖစ္သည္။ ေသြးရွိ သၾကားဓာတ္မွန္မွန္စစ္ေဆးျခင္း၊ မွတ္္ တမ္းျပဳစုျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိေဆးမ်ား ပုံမွန္မွီဝဲျခင္း၊ မွန္ကန္ေသာ စားေသာက္မႈနည္းလမ္း မ်ား က်င့္သုံးျခင္း၊ ပုံမွန္ကုိယ္ကာယ လႈပ္ရွားမႈေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆုိးက်ဳိး(ႏွလုံးအတုိက္အခိုက္ခံရျခင္း၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ မ်က္စိကြယ္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ ထိခိုက္ပ်က္စီးျခင္း၊ အနာရင္းျခင္း၊ ေသြးေၾကာပိတ္ ဆုိ႔ျခင္း၊ ေျခပုပ္ျခင္း စသည္မ်ား)ခံစားေနရသူမ်ားအား စိတ္ဓာတ္ျမႇင့္တင္ေပးျခင္း တုိ႔သည္ အေရးပါေသာ အခ်က္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ေဆး ပညာရွင္မ်ားက အမ်ဳိးအစား(၁) ဆီးခ်ဳိေရာဂါကို ထိေရာက္စြာ မကာကြယ္ႏုိင္ ေသးေသာ္လည္း စဥ္ဆက္မျပတ္ သုေတသနမ်ားျပဳလုပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ အမ်ဳိး အစား(၂)ဆီးခ်ဳိေရာဂါအတြက္မူ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္သည့္ ကို္ယ္အေလးခ်ိန္ ႏွင့္ ကုိယ္ကာယ လႈပ္ရွားမႈသည္ အေရးႀကီးဆုံး ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈမ်ားပင္ျဖစ္ သည္။ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီးက ႐ုိးရွင္းလြယ္ကူ ၿပီး အဆင့္သုံးဆင့္ပါဝင္သည့္ လမ္းျပေျမပုံကုိ တင္ျပထားရာ ပထမအဆင့္မွာ ေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိသူမ်ားအား ရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ questionaire ေမးခြန္းလႊာမ်ားျဖင့္ အမ်ဳိးသား/ အမ်ဳိးသမီး အသက္၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္၊ အရပ္၊ ခါးပတ္လည္ အလ်ား၊ မ်ဳိး႐ိုးရာဇဝင္၊ ႏွလုံးေသြးတုိးေရာဂါမ်ားဆုိင္ရာ ရာဇဝင္၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ဳိျဖစ္ပြားမႈ၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္သုံးစြဲမႈ စသည္မ်ားအား ေျဖဆုိေစၿပီး စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္းျဖင့္ အလြယ္တကူ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယအဆင့္တြင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိသူဟု ေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိသူ မ်ားအား ပုံမွန္ေသြးေဖာက္စစ္ေဆးျခင္း၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ညီၫြတ္ေသာ အစား အစာစားသုံးေစျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္ေစျခင္းတုိ႔ပါဝင္သည္။ ေန႔စဥ္ မွန္မွန္ မိနစ္ ၃ဝ ကိုယ္ကာယလႈပ္ရွားမႈ (လမ္းသြက္သြက္ေလွ်ာက္ျခင္းျဖင့္ ဆီးခ်ဳိ ေရာဂါအမ်ဳိးအစား(၂)အား ၃၅ မွ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည္။ တတိယအဆင့္တြင္ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ ေတြ႕ရွိပါက ထိေရာက္ေသာ ကုသမႈေပးရန္ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲေဝဒနာမ်ား မျဖစ္ပြားေရး ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ ေပးရန္တုိ႔ျဖစ္သည္။

မိသားစုဝင္မ်ား သတိျပဳရမည့္ လကၡဏာမ်ား

မိမိ မိသားစုဝင္တစ္ဦးဦးတြင္ ဆီးမၾကာခဏသြားျခင္း၊ အလြန္အမင္းေရငတ္ ျခင္း၊ ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္မႈ လြန္ကဲျခင္း၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်ျခင္း၊ ေမာပန္း လြယ္ျခင္း၊ အာ႐ုံမစူးစုိက္ႏုိင္ျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ဗုိက္ေအာင့္ျခင္း၊ ေျခလက္ထုံက်င္ျခင္း၊ မ်က္စိမႈန္ျခင္း၊ အနာမက်က္ျခင္းစသည္မ်ား ျဖစ္ေပၚပါက တတ္ကြၽမ္းသည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူမ်ားထံ ျပသရၿပီး ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားအတုိင္း လုိက္နာ ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္။

ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ ဆီးခ်ဳိေရာဂါ စုေပါင္းကာကြယ္ၾကပါ

* ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ကမၻာတြင္ ၁ဝ စကၠန္႔လွ်င္ တစ္ဦးေသဆုံးလ်က္ရွိ သည္။

* ၁ဝ စကၠန္႔လွ်င္ ႏွစ္ဦး ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။

* ဆီးခ်ဳိေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးသူဦးေရသည္ HIV/AIDS ေၾကာင့္သဆုံးသူဦးေရႏွင့္ ညီမွ်ေနသည္။

* အမ်ဳိးအစား(၁)ဆီးခ်ဳိေရာဂါသည္ ႏွစ္စဥ္ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းတုိးပြားလ်က္ရွိသည္။

* ဆီးခ်ဳိေရာဂါအမ်ဳိးအစား(၂)သည္ ကေလးမ်ားတြင္ တစ္ေန႔တျခားပိုမုိျဖစ္ပြားလ်က္ရွိသည္။

* ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းေဆာင္ႏုိင္သည့္ အသက္အရြယ္အုပ္စု (၃၅ ႏွစ္မွ ၆၄ ႏွစ္အတြင္း) ပုိမုိျဖစ္ပြား လ်က္ရွိသည္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါသည္ အသက္အရြယ္မေရြးျဖစ္ပြားသည္။

* ဆီးခ်ဳိေရာဂါသည္ လုံးေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးျခင္း၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ မ်က္စိကြယ္ျခင္း၊ေျခေထာက္ျဖတ္ခံရျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္းတုိ႔၏ အေျခခံအေၾကာင္း တရားတစ္ခုျဖစ္သည္။

* ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူတုိင္းတြင္ အႏၲရာယ္ရွိသည္။ ဆီးခ်ဳိေရာဂါအေပ်ာ့စားဟူ၍ မရွိပါ။

သုိ႔ျဖစ္ေလရာ ဥစၥာရင္လုိ ဥစၥာရင္ခဲ ဆုိသလုိ ဆီးခ်ဳိေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးပူး ေပါင္းပါဝင္ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ မိသားစုဝင္အားလုံးႏွင့္ျပည္သူလူထုတစ္ဦးခ်င္း၌ တာဝန္ကုိယ္စီရွိၾကေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလုိက္ပါသည္။     

ေဒါက္တာေအာင္စုိး(ခ)ေအာင္ေက်ာ္မုိး အၿငိမ္းစားျပည္နယ္ေဆး႐ုံအုပ္ႀကီး